Niška premijera filma „Kajmakčalan“ – australijski pogled na srpski front Velikog rata

U Maloj sali Niškog kulturnog centra, u sredu, 29. oktobra 2025. godine, sa početkom u 19 časova, biće održana niška premijera dugometražnog dokumentarnog filma „Kajmakčalan“ (Australija, 2025, 60 minuta).

Film, sniman tokom osamnaest meseci u Australiji, Srbiji, Grčkoj i Severnoj Makedoniji, otkriva malo poznatu priču o australijskim dobrovoljcima koji su služili uz srpsku vojsku na Solunskom frontu tokom Prvog svetskog rata.

U fokusu je šestoro izuzetnih ljudi – doktorka Meri De Garis, bolničarka Etel Gilingam, spisateljica Stela Majls Frenklin, Oliv King, ćerka poznatog sidnejskog industrijalca, kao i vojnici Nail Malarki i Edvard Remidž – čije su sudbine isprepletane sa srpskim stradanjem i hrabrošću.

U filmu govore istoričari, vojni i medicinski stručnjaci iz Australije i Srbije, među kojima su profesor Dejvid Horner, general-major Džon Pirn, gospodin Met Anderson, dr Mile Bjelajac i dr Ratomir Miličić, kao i potomci australijskih dobrovoljaca koji oživljavaju sećanje na svoje pretke.

Film prati istoričara Bojana Pajića tokom njegovog putovanja kroz Srbiju i region, u društvu potomaka dobrovoljaca, koji obilaze bolnice, ratišta i gradove gde se još uvek neguje sećanje na ovaj deo zajedničke istorije.

Režiseri filma su Boris Trbić i Dragan Gavrilović, po scenariju Borisa Trbića i Bojana Pajića, u produkciji Australians with Serbs Association Inc.

Trbić je filmski scenarista i pedagog sa Univerziteta Svinburn u Melburnu, poznat po saradnji sa rediteljem Goranom Radovanovićem i autor je brojnih dokumentarnih i proznih radova. Gavrilović je dokumentarista iz Melburna, autor filmova „Wongar“ i „Pustopolje“.

Bojan Pajić, istoričar srpskog porekla, bivši oficir australijske vojske i diplomata, autor je tri studije o australijskim dobrovoljcima u srpskoj vojsci. Njegova knjiga „Naši zaboravljeni dobrovoljci“ poslužila je kao osnova za ovaj film.

Istraživanjem u međunarodnim arhivima Pajić je otkrio da je više od 1.500 Australijanaca i Novozelanđana – lekara, bolničarki, vozača, vojnika i mornara – služilo uz srpske snage tokom Prvog svetskog rata, ali su oni ostali gotovo potpuno izostavljeni iz zvanične australijske istorije rata.